Proje, Şubat 2023 depremlerinin ardından kültür varlıklarının aldığı hasarı ve yapısal durumlarını tespit etmeyi, koruma önerilerini içeren raporlarla hasarların ciddiyetine ve yapıların tarihi önemine göre kültür varlıklarının için bir önceliklendirme altlığı oluşturmayı ve kültürel mirasın daha iyi korunmasına yönelik uygulamalarla gelecek nesiller için kültür varlıklarının uzun vadeli dayanıklılığını ve sürdürülebilirliğini artırmayı hedefledi.
Saha çalışmaları yürütmek üzere, depremlerden etkilenen 11 il arasından Adana, Kahramanmaraş ve Adıyaman çalışma alanı olarak seçildi. Bu tercihin şekillenmesinde, Adana’nın 1998 Ceyhan Depremini yaşaması, KMKD’nin 2015 yılında Adana’nın il merkezi dışındaki anıtların risk analizi saha çalışmasını gerçekleştirmesi, bölgeye aşina olmak ve dolayısıyla bu yapıların deprem sonrası durumlarını daha sağlıklı bir şekilde karşılaştırma olanağının olması etkili oldu. Kahramanmaraş hem iki büyük depremin merkez üssü olduğu ve tarihi yapı stoğunun zenginliği nedeniyle, Adıyaman ise kültürel miras hasar belgeleme çalışmalarında görece göz ardı edilen bir bölge olduğu için seçildi. Her üç ilde tescilli eser/alan sayısı çalışmanın kısıtlı zamanı içerisinde tamamlanamayacak sayıda olduğundan, tespit çalışmaları depremlerin merkez üssüne görece daha yakın bölgelerde gerçekleştirildi. Ayrıca, programın elverdiği ölçüde incelediğimiz alanda karşılaştığımız, ancak tescil listesinde olmayan geleneksel konutları da çalışmaya dahil edildi. Bütün bu süreçlerde Kültür ve Turizm Bakanlığı, belediyeler, müzeler ve üniversitelerle iletişim halinde çalışıldı. Bu Nisan-Eylül 2023 arasında üç ilde 350 tarihi alan belgelendi.
20 Aralık 2023’te, projenin ilk çıktılarını tüm paydaşlarla paylaşmak ve geri bildirim almak amacıyla uluslararası bir çevrimiçi çalıştay düzenlendi. Çalıştaya, farklı disiplinlerden akademisyenler, kültürel miras uzmanları, yerel yönetim temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarının temsilcileri katıldı. Etkinlik kapsamında, proje ekibi tarafından yapılan bilimsel hasar değerlendirmeleri, hazırlanan raporların içeriği ve önerilen koruma politikaları detaylı bir şekilde sunuldu. Katılımcılar, farklı bölgelerdeki deneyimlerini paylaşarak projenin kapsamını genişletmeye ve önerilen önlemleri daha uygulanabilir hale getirmeye yönelik katkılar sundular. Çalıştay, kültürel mirasın deprem sonrası korunması konusunda disiplinler arası iş birliğini güçlendirmeyi ve gelecekteki çalışmalar için ortak bir zemin oluşturmayı amaçladı.
Fotoğraf belgeleri, veritabanı, 3D taramalar ve hasar değerlendirme raporları, özellikle araştırmacılar ve koruma uzmanları için gelecekteki tarihi kayıtlar olarak hizmet etmektedir. Akademik araştırmalar, tarihi çalışmalar ve mimari analizler için eğitim kaynakları haline gelerek, mirasın kültürel önemi ve yapı teknikleri hakkında değerli bilgiler sunmaktadır.
Değerlendirme raporları, tekil yapılarla birlikte ilçe ve/veya mahalle ölçeğinde hazırlandı. Bu raporlar, deprem öncesi bina tipolojilerini, yapılan eklemeleri ve müdahaleleri, hasar türlerini kapsadığı gibi, kırsal ve kentsel dokunun korunmasına yönelik kısa ve orta vadeli önlemler ile politika önerilerini de içermektedir. Söz konusu önlemler, gelecekteki bozulmaların ve sismik olayların etkisini azaltmayı hedeflemektedir.
Değerlendirme raporlarına web sitemizin Yayınlar bölümünden ulaşabilirsiniz.
Proje ortağı: The Heritage Management Organization
Proje destekçisi: The Aliph Foundation
Proje yöneticisi: Çağla Parlak
Galeri
